भाड्याचा बॉय फ्रेन्ड

सिनेमे किंवा नाटकांच्यात एक चावून चोथा झालेला प्लॉट नेहमी वापरला जातो. या कथानकात असलेला एखादा म्हातारा किंवा म्हातारी यांची आपल्या नातवंडाचे दोनाचे चार हात झालेले बघण्याची इच्छा असते. हा म्हातारा मरायला तरी टेकलेला असतो किंवा त्याची मोठी प्रॉपर्टी त्याच्या नातवंडाचे लग्न झाल्यावरच त्याला मिळणार असते. या नातवंडाची बंधनात अडकण्याची अजिबात तयारी नसल्याने तो आपल्या एखाद्या मित्राला किंवा मैत्रिणीला किंवा पैसे देऊनही कोणालातरी आपला भावी सहचर म्हणून पुढे करतो वगैरे वगैरे ........

आता चिनी म्हातारे काय? आणि भारतीय म्हातारे काय? सगळे शेवटी एशिया खंडातलेच. चिनी म्हातार्‍यांचीच नाही तर चिनी आई वडीलांची सुद्धा या सिनेमाच्या प्लॉटप्रमाणे आपल्या बाळ्या किंवा बाळीने कोणीतरी सहचर लवकर शोधून काढावा अशी इच्छा असतेच. बहुतेक हा बाळ्या किंवा बाळी दुसर्‍या कोणत्या तरी शहरात नोकरी करत असतात. त्यामुळे त्यांना पत्रे, ई-मेल किंवा फोन यावरून आई-वडील, आज्या यांची सदैव कटकट चालू असते.

चीनमधले जे पारंपारिक पंचांग किंवा कॅलेंडर आहे ते आपल्या हिंदु किंवा मुस्लिम कॅलेंडरसारखेच चांद्रवर्षीय आहे. या कॅलेंडरप्रमाणे नववर्षदिन हा जानेवारी फेब्रुवारी महिन्यात येतो. सर्व जगभरचे चिनी वंशाचे लोक हा नववर्षदिन मोठ्या उत्साहाने साजरा करतात. हा सण चिनी लोकांचा सबंध वर्षातला सर्वात मोठा सण असतो. या दिवशी सर्व चिनी घरात पारंपारिक चिनी पदार्थ बनवले जातात. या नववर्षदिनाच्या आधीच्या संध्याकाळी सर्व चिनी घरात एक फॅमिली री-युनियन डिनर असते. या जेवणाला त्या कुटुंबातले सर्व जण, ते कितीही लांब रहात असले तरी, धडपडत जातातच जातात. 130 कोटी संख्येच्या चिनी लोकांचा हा वार्षिक प्रवास, पृथ्वीतलावरचे सर्वात मोठे मानवी स्थलांतर मानले जाते. घरातला मुलगा व मुलगी जरी दुसर्‍या शहरात नोकरी करण्यासाठी रहात असले तरी ते या डिनरसाठी आई-वडीलांच्या घरी जातातच. 

सध्याच्या काळात ही अशी लांब रहाणारी मुले व मुली, आपली करियर घडवण्याच्या मागे लागलेली असतात. आयुष्यात स्थिरावल्यावरच लग्नाचा विचार करावा अशी त्यांची साहजिकच मनोधारणा असते. या मुलांना हे फॅमिली रि-युनियन डिनर म्हणजे एक मानसिक छळवाद आता वाटू लागला आहे. या मुलांनी रि-युनियन डिनरला निदान आपल्या बॉय फ्रेंड किंवा गर्ल फ्रेंडला तरी घेऊन यावे अशी सर्व आई-वडीलांची इच्छा असते आणि असे झाले नाही तर ते कुटुंब गावातल्या इतर लोकांच्या टीकेचा विषय बनत असल्याने हे आई-वडील मुलांच्या मागे सतत भुणभुण लावतात.

चीनमधल्या एक कुटुंब-एक मूल या धोरणामुळे आता बहुतेक कुटुंबातील पुढच्या पिढीत एकच तरूण मूल असते. त्याने लवकर लग्न करून आजी आजोबांना नातवंड दाखवावे अशी त्यांची जबर इच्छा असते. या अपेक्षेचा प्रचंड ताण आता या आयुष्यात स्थिरावू पाहणार्‍या तरूण तरूणींवर येऊ लागला आहे.

यावर मार्ग म्हणून काही लोकांनी असे बॉय किंवा गर्ल फ्रेंड भाड्याने मिळवून देण्याची सोय केली आहे. बिजिंगच्या एका मुलीने काही दिवसापूर्वी इंटरनेटच्या माध्यमातून एक जाहिरात दिली होती. या जाहिरातीत या मुलीने स्पष्टच म्हटले आहे की आपले वय आता 28 झाले आहे पण मला अजूनही कोणी बॉय फ्रेंड न मिळाल्याने मी जर नववर्षदिनाला एकटीच घरी गेले तर ते माझ्या आई-वडीलांना अतिशय अपमानास्पद वाटणार आहे त्यामुळे मला एक भाड्याचा बॉय फेंड हवा आहे. 

या बॉय फ्रेंडबद्दलच्या या मुलीच्या अपेक्षा आहेत. मुलगा सुशिक्षित, चांगल्या वर्तणुकीचा असावा उंची 5 फूट 7 इंच ते 5 फूट 11 इंच, तो चष्मा लावणारा असावा आणि बारकुडा नको. ही मुलगी अशा मुलाला 10 दिवस तिच्या आई-वडीलांच्या घरी रहाण्यासाठी तब्बल 735 अमेरिकन डॉलर्स देण्यास तयार आहे. आणि सर्वात महत्वाचे म्हणजे कोणत्याही शारिरिक संबंधाची गरज आणि अपेक्षा नाही.

मिस्टर यिंग या 24 वर्षाच्या तरूणाने आपण बॉय फ्रेंड म्हणून जाण्यास तयार असल्याची जाहिरात दिली होती. तो म्हणतो की माझी आई-वडील मी त्यांना न भेटल्याने दु:खी होतील हे खरे पण मला असे काम केल्याने चांगले पैसे मिळतील तेंव्हा मी असे काम करायचे ठरवले आहे. असा भाड्याचा मित्र जरी मिळाला तरी पुढचे दहा दिवस सुरळीत पार पडतील याची खात्री नसते. खरे म्हणजे या भाड्याच्या मित्राचा व त्या मुलाचा तसा काहीच संबंध नसल्याने बोलण्यात गोंधळ होऊ शकतो. आई-वडील साहजिकच या बॉय किंवा गर्ल फ्रेंडची जास्त माहिती काढण्यास उत्सुक असतात आणि इथेच खरी गडबड होते. त्यामुळे त्या घरचा मुलगा किंवा मुलगी यांना डोळ्यात तेल घालून लक्ष ठेवावे लागते. झाओ शुडॉंग हे बिजिंगमधल्या चायना ऍग्रिकल्चर विद्यापीठाच्या सोशिऑलॉजी विभागाचे डीन आहेत.ते या नवीन प्रकाराबद्दल म्हणतात की चीनमधे अजूनही लोकांच्या आयुष्यात पारंपारिक प्रथा महत्वाच्या आहेत. पण आजचा चिनी तरूण वर्ग अतिशय हुशार असल्याने या पारंपारिक प्रथांना सामोरे जाण्यासाठी तो भांडवलशाही समाजातल्या कल्पनांचा वापर करतो आहे इतकेच. ग्वॉन्गडॉन्ग प्रांतातला 23 वर्षाचा झाओ यॉन्ग गेली दोन वर्षे नववर्षदिनाच्या वेळी आपल्या घरीच गेला नाही. आपल्या जवळ भाड्यासाठी पुरेसे पैसे नसल्याने आपण गेलो नाही असे तो म्हणतो. परंतु तो दोन वेळा भाड्याचा बॉय फ्रेंड म्हणून दोन मुलींच्या बरोबर गेला होता. त्याचा सल्ला आहे की फी च्या बाबतीत आग्रह धरू नका आणि मोकळ्या मनाने जा. शेवटी ग्राहक हाच राजा असतो नाही कां? 22 फेब्रुवारी 2010

परत एकदा भेसळयुक्त दूध्

2008 या वर्षात चीनमधल्या भेसळयुक्त दुधाचे प्रकरण खूपच गाजले होते. मेलॅमिन या सेंद्रीय पदार्थाची भेसळ केलेले दूध किंवा दुधाच्या पदार्थांचे सेवन केल्यामुळे त्या वर्षी 6 मुले मृत्युमुखी पडली होती व तीन लाखाहून जास्त बालके मूत्रपिंडात खडे निर्माण झाल्याने गंभीरपणे आजारी पडली होती. या भेसळयुक्त दूधापासून बनवलेले पदार्थ चिनी कंपन्यांनी निर्यातही केले होते. चिनी कंपन्यांनी बनवलेली काही उत्पादने, Dutch Lady strawberry-flavoured milk , Yili Choice Dairy Fruit Bar ,Rabbit Creamy Candy ही त्या वेळी दक्षिण मध्य एशियामधे बरीच लोकप्रिय होती.या सर्व उत्पादनांच्या चीनहून केल्या जाणार्‍या आयातीवर संपूर्णपणे बंदी त्यावेळी घालण्यात आली होती. हॉन्गकॉन्गमधेही एक मुलगी या दुधामुळे दगावली होती व अनेक मुले मूतखड्याच्या विकाराने आजारी पडली होती. त्या वेळी या प्रकरणाला इतके गंभीर स्वरूप प्राप्त झाले होते की चीनचे पंतप्रधान वेन जिआबाओ यांना हस्तक्षेप करून हे प्रकरण मिटवावे लागले होते. 

या गोंधळापासून धडा घेऊन चिनी दूध प्रक्रिया संस्था दुधाची गुणवत्ता चांगली रहावी यासाठी प्रयत्न करतील अशी वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन पासून ते ग्राहकांपर्यंत अशा सर्वांचीच अपेक्षा होती. परंतु चीनमधल्या 1500 च्या वर संख्येने असलेले दूध उत्पादकांपैकी काहींनी हे भेसळयुक्त दूध परत बाजारात आणले आहे अशी धक्कादायक बातमी चिनी माध्यमांनी दिली आहे. आरोग्य मंत्री चेन झाऊ यांच्या अख्यतारीत असलेल्या The National Food Safety Rectification Office या संस्थेने हे असे भेसळयुक्त दूध शोधून नष्ट करण्यासाठी 10 दिवसाची आपत्कालीन मोहीम सुरू केली आहे. या बाबतीत चेन झाऊ म्हणतात की 2008 मधे दूध उत्पादकांनी आपले उत्पादन परत घेण्याची घोषणा केली होती. परंतु हे दूध त्यांनी नष्ट केले आहे अशी घोषणा त्यांनी कधीच केलेली नव्हती. त्यामुळे असा संशय निर्माण झाला आहे की या उत्पादकांनी हे भेसळयुक्त दूध परत बाजारात आणले असावे. 

 

दूध उत्पादक म्हणतात की त्यांना दूध पुरवणारे शेतकरीच दुधात असलेले प्रोटीनचे घटक जास्त दिसावे म्हणून मेलॅमिन पावडर दुधात मिसळतात तर दुग्धजन्य पदार्थ उत्पादक त्यांना पुरवले जाणारे दूधच भेसळयुक्त असल्याची तक्रार करतात. परंतु ही मंडळी फक्त आपली जबाबदारी झटकून टाकण्याचा प्रयत्न करत आहेत असे लोकांना वाटते. आपल्या उत्पादनात वापरल्या जाणार्‍या दुधाची गुणवत्ता तपासणे हे त्या उत्पादकाचे काम आहे व ते न करता त्यांनी अक्षम्य हलगर्जीपणा दाखवला आहे असेच ग्राहकांना वाटते. आरोग्य अधिकारी आता दूध उत्पादकांची गोडाऊन्स, सुपर मार्केट वगैरे ठिकाणी जाऊन भेसळयुक्त दूध परत बाजारात आले आहे का याची तपासणी करणार आहेत.

एवढ्या मोठ्या देशात इतक्या प्रचंड प्रमाणात असलेले दूध उत्पादक व त्यांची उत्पादने याची गुणवत्ता तपासणे सरकारी अधिकार्‍यांना शक्य होईल का? असा प्रश्न बर्‍याच जणाना पडला आहे व ते स्वाभाविकच आहे. ज्यांची मुले लहान आहेत असे चिनी नागरिक मात्र खरोखरच काळजीतच आहेत. कारण त्यांना दूध व दुग्धजन्य पदार्थ तर खरेदी केलेच पाहिजेत. पण खरेदी केलेले दूध चांगले असेल किंवा नाही हे मात्र संशयास्पदच आहे.

17 फेब्रुवारी 2010

सुबत्तेचे बळी

हॉन्गकॉन्गच्या उत्तरेला लागूनच, अगदी सीमेलगतच, शेनझेन हे चीनच्या ग्वॉन्गडॉन्ग प्रांतामधले शहर आहे. स्पेशल इकॉनॉमिक झोन म्हणून हे शहर, चीनच्या आर्थिक उदारीकरणाच्या मोहिमेत प्रथम घोषित केले गेले होते. या आधी शेनझेन एक मासेमारीवर जगणार्‍या कोळ्यांचे गाव होते. आर्थिक उदारीकरणामुळे, या गावात परदेशी गुंतवणूकींचा प्रचंड ओघ सुरू झाला व त्याचे रूप पालटूनच गेले. या शहरात आतापर्यंत 30 बिलियन अमेरिकन डॉलर्स एवढी गुंतवणूक परदेशी कंपन्यांनी केली आहे. त्यामुळे आज हे शहर जगातील सर्वात जलद गतीने वाढणारे शहर बनले आहे. चीनमधले शांघाय नंतरचे सर्वात मोठे बंदर शेनझेन मधेच आहे. अनेक परदेशी कंपन्यांची मुख्यालये शेनझेन मधेच आहेत व शेनझेनचे स्वत:चे स्टॉक एक्स्चेंजही आहे. या शहराची लोकसंख्या 90 लाख आहे आणि येथले दर डोई सरासरी उत्पन्न चीनमधे सर्वात अधिक म्हणजे 13000 अमेरिकन डॉलर्स एवढे आहे.

या कारणांमुळे शेनझेनमधे सधन किंवा श्रीमंत असलेली कुटुंबे खूप मोठ्या प्रमाणावर आहेत यात काहीच नवल नाही. शेनझेनच्या दक्षिणेलाच असलेल्या हॉन्गकॉन्गमधल्या शाळा जुन्या व प्रसिद्ध असल्यामुळे अनेक सधन कुटुंबे आपल्या मुलांना हॉन्गकॉन्गच्या शाळांच्यात पाठवतात. रोज शेनझेन ते हॉन्गकॉन्ग व परत असा प्रवास करणारी मुले 6000 च्या वर तरी असावीत. यातली कित्येक मुले हा प्रवास एकट्यानेच करतात.

या सगळ्या परिस्थितीचा फायदा गुन्हेगारी प्रवृत्तीच्या लोकांनी करून घेतला नसता तरच नवल असते. मुलांच्या अपहरणाचे व खंडणी मागण्याचे प्रकार शेनझेनमधे खूपच वाढू लागले आहेत. नोव्हेंबरमधे 'चेन हाओ' या 11 वर्षाच्या मुलाचे अपहरण करण्यात आले व त्याच्या पालकांकडे 1 मिलियन युआन ची खंडणी मागण्यात केली त्याच्या पालकांनी यातली थोडीफार रक्कम आधी देऊ केली. त्याचा काही उपयोग न होता चेन ची हत्या करण्यात आली. त्याच्या आधी 'यी यिचेन' याही 11 वर्षाच्या मुलाचे असेच अपहरण करण्यात येऊन त्याचीही हत्या करण्यात आली होती.

जून ते डिसेंबर या सहा महिन्यात 20 तरी मुलांचे अपहरण केले गेले असे वृत्त वाहिन्यांनी दिले आहे तर हॉन्गकॉन्गमधले एक सुरक्षा तज्ञ मिस्टर स्टीव्ह व्हिकर्स यांच्या मते हा आकडा 28 तरी असावा. शेनझेन पोलिस मात्र फक्त 4 अपहरणाचे गुन्हे घडल्याचे मान्य करतात. अनेक चिनी पालक पोलिसांपर्यंत न जाता अपहरणकर्त्यांची मागणी पूर्ण करतात. शेनझेन पोलिसांच्या मते अपहरणाचे गुन्हे फार क्लेशदायक असतात व पोलिस एका मर्यादेपर्यंतच मदत करू शकतात. पालकांनी आपल्या मुलांची काळजी घेणे फारच जरूरीचे असते.

शेनझेनच्या सार्वजनिक सुरक्षा विभागाने आता अपहरणाचे गुन्हे घडू नयेत म्हणून 90 दिवसाची एक मोहिम चालू केली आहे. परंतु ज्यांना या गुन्ह्यांची झळ लागली आहे त्यांचे अश्रू कोण पुसणार? हे पोलिस सांगू शकत नाहीत.

2 फेब्रुवारी 2010

भय इथले संपत नाही !

साधारण एका महिन्यापूर्वी, चीनच्या हूनान प्रांतातल्या एका गावातल्या 1300 मुलांना, रक्तात शिशाचे प्रमाण जास्त झाल्याने, विषबाधा झाली होती. त्या गावात असलेल्या एका मॅन्गनीज शुद्धीकरण कारखान्यामुळे ही विषबाधा झाली होती असे आढळल्यावर, हा कारखाना बंद करण्यात आला होता. 

 

या घटनेला महिना व्हायच्या आतच, चीनमधील अग्नेय दिशेला असलेल्या फुजियान प्रांतातल्या, लोंजयान शहराजवळच्या, जिओयांग गावातल्या 121 मुलांना अशीच विषबाधा, रक्तात शिशाचे प्रमाण आधिक असल्याने झाली आहे. या खेपेस ही विषबाधा या गावामधल्या ‘हुचिआंग बॅटरी फॅक्टरी’ (Huaqiang Battery Factory) मुळे झाली असावी असा प्राथमिक अंदाज आहे. विषबाधा झाल्याचे कळल्यावर गावकरी संतप्त झाले व त्यांनी रास्ता रोको आंदोलन व निदर्शने केली. गावातील सर्व दुकानांनी कडकडीत हरताळ पाळला. हे झाल्यावर तेथील जिल्हा अधिकारी जागृत झाले व त्यांनी ही फॅक्टरी बंद केली आहे. ही फॅक्टरी सरकारने बंद केली नाही तर आपण गाव सोडून जाऊ अशी धमकी सर्व गावकर्‍यांनी  अधिकार्‍यांना दिली आहे.या फॅक्टरीच्या जवळपासच्या गांवामधल्या शाळांमधली उपस्थिती पूर्ण रोडावली आहे. 

 

सरकारने या भागातल्या सर्व 14 वर्षांखालच्या मुलांची रक्त तपासणी मोफत करून देण्याचे मान्य केले आहे. विषबाधा झालेल्या मुलांवर सरकारने ताबडतोब सुरू करावेत असे गावकर्‍यांचे म्हणणे आहे. गेल्या तीन महिन्यात झालेली ही तिसरी घटना आहे. जलद गतीने, नियोजन न करता आणि प्रदुषण व पर्यावरणाची हानी याकडे काटेकोरपणे लक्ष न देता, केलेल्या उद्योगीकरणाचे किती भयानक दुष्परिणाम होऊ शकतात याच्या, या तिन्ही घटना साक्षीदार आहेत. पंचवीस ते तीस वर्षांपूर्वी सर्व प्रगत राष्ट्रांना, अशा प्रकारचे प्रदुषण निर्माण करू शकणार्‍या उद्योगधंदे, त्यांच्या देशात चालवण्यातले धोके लक्षात आले व त्यांनी सर्व प्रदुषणकारी उद्योग विकसनशील देशांमधे हलवण्याचे धोरण स्वीकारले. नवीन उद्योगधंद्यांना मुक्त वाव देण्याचे चिनी सरकारचे धोरण असल्याने, असे अनेक उद्योग चीन मधे आले. या उद्योगधंद्यांना परवाने देताना पर्यावरण, प्रदुषण या सारख्या बाबींची पूर्तता, फक्त कागदोपत्रीच झाली असावी. प्रत्यक्षात अधिकार्‍यांचे हात ओले करून आपल्याला पाहिजे तशी मनमानी या उद्योगधंद्यांनी केली असावी. चीन मधले उद्योगीकरण आता इतके बेसुमार वाढले आहे की त्यामुळे त्या देशाच्या पर्यावरणाची होणारी हानी वाढत चालली आहे. या पर्यावरण हानीनेच चिनी नागरिकांच्या आरोग्याला मोठा धोका संभवतो आहे. 28 सप्टेंबर 2009

हॉरर स्टोरी

चीनमधल्या हूनान प्रांतामधे वुगान्ग हे सात ते आठ लाख लोकसंख्या असलेले एक शहर आहे. या गावाजवळच्या भागात तांबे, मॅंगनीज सारख्या खनिजांच्या खाणी आणि खनिजे शुद्धीकरण करण्याचे कारखाने आहेत.

हूनान प्रांत

या शहराच्या जवळच असलेल्या वेनपिन्ग या गावात 2008 सालच्या मे महिन्यात मॅंगनीज खनिज शुद्धीकरणाचा एक कारखाना (Wugang Manganese Smelting Plant) या नावाने सुरु करण्यात आला. या कारखान्याच्या आजूबाजूला रहाणार्‍या ग्रामस्थांच्या निरिक्षणाप्रमाणे, प्रथमपासूनच या कारखान्याच्या धुराड्यांच्यातून अतिशय दाट काळा धूर व बारीक धूळ हवेत फेकली जात होती.

मॅन्गनीज शुद्धीकरण कारखाना

या कारखान्याच्या जवळ असणार्‍या चार गावांच्यातल्या 1354 मुलांना आता रक्तात प्रमाणाबाहेर शिसे असल्याने विषबाधा झाली आहे. सगळ्यात आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे या कारखान्यापासून फक्त 500 मीटर अंतरातच एक प्राथमिक, एक माध्यमिक व एक किंडरगार्टन शाळा आहेत. विषबाधा झालेल्या मुलांच्यातली 70% मुले 14 वर्षाच्या खालची आहेत. आरोग्यतज्ञांच्या मताने, रक्तात 100 मायक्रोग्रॅमपर्यंत शिसे असणे फारसे धोकादायक नसते. पण हेच शिसे 200 मायक्रोग्रॅमपेक्षा जास्ती झाल्यास, त्या व्यक्तीच्या नर्व्हस सिस्टीमसाठी ते अत्यंत धोकादायक बनते . या मुलांच्या पैकी अनेकांच्या रक्तातील शिश्याची पातळी यापेक्षा बरीच जास्त झाल्याने त्यांच्यावर आता इस्पितळात उपचार चालू आहेत.

लोकांनी आपल्या मुलांना अर्थातच या शाळांच्यातून काढून घेणे सुरू केले आहे. ही विषबाधा झाल्याचे निदान झाल्यावर, स्थानिक अधिकार्‍यांनी 31 जुलै रोजी या कारखान्याचे काम थांबवले होते व स्थानिक लोकांचा संताप बघितल्यावर 17 ऑगस्टला हा कारखाना कायमचा बंद करण्याचा निर्णय घेतला.

यानंतर असे लक्षात आले की मे 2008 मधे कारखाना चालू करण्यात आला त्यावेळी कारखान्याच्या व्यवस्थापनाने, पर्यावरण अधिकार्‍यांकडून परवानगी न घेताच, कारखाना चालू केला होता. याबाबत आता या कारखान्याच्या दोन वरिष्ठ अधिकार्‍यांना पोलिसांनी ताब्यात घेतले आहे.

या सगळ्या प्रकाराने स्थानिक लोक साहजिकच अतिशय संतापले आहेत. 8 ऑगस्टला या लोकांनी रस्ते बंद करून एक पोलिस वाहन पेटवून दिले.

हा कारखाना यू.एस.डॉलर्स 1.76 मिलियन खर्च करून बांधण्यात आला होता व त्यात 120 लोक काम करत होते. स्थानिक अधिकार्‍यांची अशी अपेक्षा होती की स्थानिक करांच्या रूपाने 1 मिलियन यू.एस. डॉलर्स तरी उत्पन्न या कारखान्यापासून मिळावे. या कारखान्याच्या प्रदुषणामुळे वुगान्ग मधल्या 100 तरी अशा कारखान्यांना त्यांची यंत्रसामुग्री तपासणी करून घेण्यास स्थानिक अधिकार्‍यांनी भाग पाडले आहे.

सुधारणा आणि लोकांचे जीवनमान उंचावणे या साठी चिनी सरकार काय किंवा भारत सरकार काय सर्व प्रकारच्या उद्योगांना प्रोत्साहन देत असते. वुगान्ग मधली घटना हा अशा प्रयत्नांसाठी एक प्रकारची धोक्याची घंटाच आहे असे वाटते. ज्या लोकांचे जीवनमान उंचावयाचे त्यांचेच आरोग्य जर धोक्यात येणार असले तर त्या सुधारणेचा उपयोग तरी काय? कोणत्याही कायद्याला पळवाटा या असतातच आणि भ्रष्टाचारी अधिकारी, त्याचा लोकांच्यावर काय दुष्परिणाम होईल याच्याबद्दल किंचितही पर्वा न करता आपल्या वैयक्तिक फायद्यासाठी कसा उपयोग करून घेतात याचे ही घटना म्हणजे ठळक उदाहरण आहे. शाळांपासून 500 मीटर अंतरावर कारखाना चालू करण्यास परवानगी दिलीच कशी गेली किंवा कारखान्याची प्रक्रिया पर्यावरणास हानी पोचवत नाही याची हमी का घेतली गेली नाही याचे रहस्य अर्थातच या भ्रष्टाचारात आहे.

विषबाधा झालेल्या मुलांना आणि त्यांच्या पालकांना होणारा मनस्वी शारिरिक व मानसिक त्रास याची जबाबदारी कोण घेणार आणि त्यांची प्रकृति परत पूर्ववत होण्यासाठी लागणार्‍या वैद्यकीय मदतीचा खर्च कोण करणार हे प्रश्न अजून तरी अनुत्तरितच आहेत.

21 ऑगस्ट 2009