सुबत्तेचे बळी

हॉन्गकॉन्गच्या उत्तरेला लागूनच, अगदी सीमेलगतच, शेनझेन हे चीनच्या ग्वॉन्गडॉन्ग प्रांतामधले शहर आहे. स्पेशल इकॉनॉमिक झोन म्हणून हे शहर, चीनच्या आर्थिक उदारीकरणाच्या मोहिमेत प्रथम घोषित केले गेले होते. या आधी शेनझेन एक मासेमारीवर जगणार्‍या कोळ्यांचे गाव होते. आर्थिक उदारीकरणामुळे, या गावात परदेशी गुंतवणूकींचा प्रचंड ओघ सुरू झाला व त्याचे रूप पालटूनच गेले. या शहरात आतापर्यंत 30 बिलियन अमेरिकन डॉलर्स एवढी गुंतवणूक परदेशी कंपन्यांनी केली आहे. त्यामुळे आज हे शहर जगातील सर्वात जलद गतीने वाढणारे शहर बनले आहे. चीनमधले शांघाय नंतरचे सर्वात मोठे बंदर शेनझेन मधेच आहे. अनेक परदेशी कंपन्यांची मुख्यालये शेनझेन मधेच आहेत व शेनझेनचे स्वत:चे स्टॉक एक्स्चेंजही आहे. या शहराची लोकसंख्या 90 लाख आहे आणि येथले दर डोई सरासरी उत्पन्न चीनमधे सर्वात अधिक म्हणजे 13000 अमेरिकन डॉलर्स एवढे आहे.

या कारणांमुळे शेनझेनमधे सधन किंवा श्रीमंत असलेली कुटुंबे खूप मोठ्या प्रमाणावर आहेत यात काहीच नवल नाही. शेनझेनच्या दक्षिणेलाच असलेल्या हॉन्गकॉन्गमधल्या शाळा जुन्या व प्रसिद्ध असल्यामुळे अनेक सधन कुटुंबे आपल्या मुलांना हॉन्गकॉन्गच्या शाळांच्यात पाठवतात. रोज शेनझेन ते हॉन्गकॉन्ग व परत असा प्रवास करणारी मुले 6000 च्या वर तरी असावीत. यातली कित्येक मुले हा प्रवास एकट्यानेच करतात.

या सगळ्या परिस्थितीचा फायदा गुन्हेगारी प्रवृत्तीच्या लोकांनी करून घेतला नसता तरच नवल असते. मुलांच्या अपहरणाचे व खंडणी मागण्याचे प्रकार शेनझेनमधे खूपच वाढू लागले आहेत. नोव्हेंबरमधे 'चेन हाओ' या 11 वर्षाच्या मुलाचे अपहरण करण्यात आले व त्याच्या पालकांकडे 1 मिलियन युआन ची खंडणी मागण्यात केली त्याच्या पालकांनी यातली थोडीफार रक्कम आधी देऊ केली. त्याचा काही उपयोग न होता चेन ची हत्या करण्यात आली. त्याच्या आधी 'यी यिचेन' याही 11 वर्षाच्या मुलाचे असेच अपहरण करण्यात येऊन त्याचीही हत्या करण्यात आली होती.

जून ते डिसेंबर या सहा महिन्यात 20 तरी मुलांचे अपहरण केले गेले असे वृत्त वाहिन्यांनी दिले आहे तर हॉन्गकॉन्गमधले एक सुरक्षा तज्ञ मिस्टर स्टीव्ह व्हिकर्स यांच्या मते हा आकडा 28 तरी असावा. शेनझेन पोलिस मात्र फक्त 4 अपहरणाचे गुन्हे घडल्याचे मान्य करतात. अनेक चिनी पालक पोलिसांपर्यंत न जाता अपहरणकर्त्यांची मागणी पूर्ण करतात. शेनझेन पोलिसांच्या मते अपहरणाचे गुन्हे फार क्लेशदायक असतात व पोलिस एका मर्यादेपर्यंतच मदत करू शकतात. पालकांनी आपल्या मुलांची काळजी घेणे फारच जरूरीचे असते.

शेनझेनच्या सार्वजनिक सुरक्षा विभागाने आता अपहरणाचे गुन्हे घडू नयेत म्हणून 90 दिवसाची एक मोहिम चालू केली आहे. परंतु ज्यांना या गुन्ह्यांची झळ लागली आहे त्यांचे अश्रू कोण पुसणार? हे पोलिस सांगू शकत नाहीत.

2 फेब्रुवारी 2010