तू मोठेपणी कोण होणार?

दरवर्षीप्रमाणे, या वर्षीही एक सप्टेंबरला, चीनच्या ग्वांगझाउ(Guangzhou) शहरातल्या प्राथमिक व माध्यमिक शाळांचे नवीन वर्ष चालू झाले. या निमित्ताने तिथल्या सदर्न मेट्रोपलिस डेली या वृत्तसंस्थेने, प्राथमिक शाळेतल्या काही मुलांच्या मुलाखती घेतल्या. या मुलाखतीत, प्रत्येक मुलाला, मुलाखत घेणार्‍याने एक कॉमन प्रश्न विचारला. हा प्रश्न होता की “तू पुढे आयुष्यात कोण होणार?.

माहित नाही बुवा!

उत्तर देणार्‍या बहुतेक मुलांच्या भविष्याबद्दलच्या कल्पना, अपेक्षेप्रमाणेच अगदी अस्पष्ट होत्या. त्यांना आपण कोण होणार याबद्दल काहीच खात्रीलायकपणे सांगता आले नाही.

फायरमन!

पायलट!

एका मुलीने मी पायलट होणार म्हणून सांगितले तर काहींनी आपण फोटोग्राफर, पेंटर किंवा फायरमन होणार म्हणून सांगितले. यानंतर मुलाखतीसाठी आली एक छोटी मुलगी. तिला जेंव्हा मुलाखत घेणार्‍याने “तू मोठेपणी कोण होणार? हा प्रश्न विचारला तेंव्हा तिच्या उत्तराने मुलाखत घेणारा आणि स्टुडियोमधले बाकी सर्व तंत्रज्ञ, आश्चर्याने अक्षरश: विस्मित झाले.

त्या मुलीचे उत्तर होते “ मी मोठी झाले की मी एक अधिकारी होणार".

"कोणच्या प्रकारचा अधिकारी?" मुलाखतकाराचा प्रश्न

"भ्रष्ट अधिकारी, कारण भ्रष्ट अधिकार्‍यांना आयुष्य़ांत सर्व काही मिळते” मुलीचे लगेच उत्तर.

चीनमधे भ्रष्टाचाराने किती प्रचंड स्वरूप धारण केले आहे याची या उत्तरावरून सहज कल्पना येते. प्राथमिक शाळेतल्या एका मुलीला, भ्रष्टाचारी अधिकार्‍यांचे जीवनमान आणि सर्वसामान्य नागरिकांचे जीवनमान, यातील फरक लक्षात येतो आणि भ्रष्टाचारी व्हावेसे वाटते यापेक्षा जास्त भयानक वास्तव काय असणार?

चीनमधली माध्यमे व इंटरनेटवरची संकेत स्थळे यांना या मुलाखतीबाबत, लोकांचा मोठा प्रतिसाद येतो आहे.

राजाचे नवीन कपडे या नावाची एक गोष्ट सर्वांना अत्यंत परिचित आहे, या गोष्टीतल्या राजाप्रमाणेच चीन मधल्या भ्रष्टाचार्‍याचे सत्य या चिमुरडीने बाहेर आणले आहे असे काही जणाना वाटते तर काहींचे मत असे आहे की चीनमधल्या भ्रष्टाचाराने लहान मुलांचा निरागसपणाही लोप पावण्याच्या मार्गावर जात चालला आहे. आपण पुढच्या पिढीच्या मनात, चांगल्या व्हॅल्यूज कशा रूजवणार आहोत? असा प्रश्न काहींना पडला आहे. चीनच्या अध्यक्षांना (Hu Jintao), चीनमधील सध्याच्या राजवटीला, भ्रष्टाचार हा सर्वात मोठा धोका वाटतो.

भारतातील परिस्थिती यापेक्षा काही फारशी निराळी किंवा चांगली आहे असे मला वाटत नाही. आयुष्यभर भ्रष्टाचार करून गब्बर झालेले अनेक अधिकारी निवृत्त होऊन मोठ्या मानसन्मानाने रहात असलेले आपण पहातो. अर्थात याबाबत कोणीच उघडपणे बोलत नसल्याने त्यांना संशयाचा फायदा मिळत रहातोच.

भारत आणि चीन, किंबहुना यांच्यासारख्या बहुतेक गरिब राष्ट्रांत हीच परिस्थिती आहे. आम्ही यंव केले, तंव केले अशा कितीहा बढाया ही राष्ट्रे मारत असली तरी जोपर्यंत भ्रष्टाचारावर काबू मिळवण्यात त्यांना यश येत नाही तोपर्यंत त्यांना पुढारलेले म्हणणे फारच कठिण आहे.

5 ऑगस्ट 2009